In lijn met heel wat empirische studies (1) stellen we in de praktijk vast dat participatie creëren noodzakelijk is om doorleefd engagement op te bouwen en weerstand te vermijden.
We maken daarbij een onderscheid tussen 2 soorten participatie:
strategische participatie: participatie in de definiëring van het strategische kader
tactische participatie: participatie in tactische beslissingen over waar, wanneer en hoe de strategie geïmplementeerd wordt.
Onderzoek van Sagie en Koslowsky (1996) toont aan dat alleen tactische participatie leidt tot controle, aanvaarding, engagement en jobtevredenheid. Enkel wanneer je tactische participatie creëert, levert dat dus een reële en positieve bijdrage aan de effectiviteit van de implementatie.
Ook onze praktijkervaring leert dat het weinig zin heeft om strategische participatie te creëren. Dikwijls verhoogt het zelfs gevoelig de kans op weerstand en conflicten.
Onderzoek toont aan dat enkel tactische participatie tot controle, aanvaarding, engagement en jobtevredenheid leidt.
We stellen dan ook voor om de strategische context in een eerste fase enkel met de leiders van de gemeente, het OCMW, het departement of de dienst te definiëren.
Vervolgens creëren we in een tweede fase, na validatie door het bestuur, maximale tactische participatie bij de medewerkers door hen de vertaling te laten maken naar een actieplan voor de graduele implementatie.
De medewerkers participeren dus niet bij het definiëren van de strategische keuzes, maar participeren maximaal in het bepalen van waar, wanneer en hoe ze die mee gaan implementeren.
Participatie in drie fases
In de eerste fase zetten we een strategisch projectteam op. In principe is dat het managementteam maar ook andere (formele en informele) leiders van de organisatie kunnen hierin vertegenwoordigd worden om het project voldoende draagvlak te geven.
Het strategisch projectteam verwerft inzicht in de leidende principes van de innovatieve arbeidsorganisatie, zodat die principes enthousiast en effectief worden toegepast in de nieuwe werking. Hierdoor zal het projectteam het vuur in de organisatie kunnen ontsteken.
Zodra de strategische richting duidelijk is, begint de tweede fase. Hierin wordt het strategisch projectteam omgevormd tot tactisch projectteam van (toekomstige) projectleiders die later de projectteams zullen coachen.
Wanneer de samenstelling van de teams gekend is, wordt in een derde fase een programmateam gevormd door de directie en de teamleiders. De projectleiders vormen projectteams die rapporteren aan het programmateam en die de werking verder gaan vormgeven om uiteindelijk zelfsturende teams te worden.
Toon Torbeyns
(1) Coch & French, 1947; Sagie, 1990; Pasmore & Fagans, 1992; Ryan & Schmit, 1996; Sagie, 1996; Sagie & Koslowsky, 1996; Eby et al., 2000; Wanberg & Banas, 2000