De middle manager. Een term die tot voor kort vaak zonder veel emotie wordt uitgesproken, maar die de kern van organisatorische dynamiek draagt. Een term die wat saai en grijs overkwam, maar die mensen verborg en verbond die veel emoties opvangen, richting geven, en zelf beleven. Als tegengewicht op dit fletse beeld van de middle manager, kleuren we de rol hier bewust levendig in.
Moderne middle managers zijn nu eenmaal niet langer de permafrost of leemlaag van de organisatie, maar zijn de dansers in het midden geworden. Dansers die zich staande moeten houden in een wervelwind van verwachtingen en eisen. Ze zijn de kameleons van de organisatie, die zich voortdurend aanpassen en transformeren om zowel strategie als operaties te verzoenen. Vandaag nemen ze vier gedaanten aan, elk met valkuilen ze moeten vermijden om succesvol te zijn.
De Showrunner: De Ambachtsman van de Organisatie
Als implementeerder draagt de middle manager de last van de verwachtingen van bovenaf. Deze rol vraagt structuur en mensen graag zien en het vak van veranderkunde meester worden. Het is de oer-rol waarin de manager de strategie van de top moet vertalen naar tastbare acties op de werkvloer. De rol die hem of haar straks toelaat de drie andere rollen te vervullen. Maar zoals elk ambacht, schuilt hier het gevaar van stagnatie. Te lang blijven hangen in de routine en de verslaving van het praktische uitvoeren, zonder oog voor vernieuwing. De implementeerder moet waken voor het moment waarop het ambacht geen kunst meer is, maar sleur.
De Verbindingsofficier: De Bruggenbouwer tussen Hemel en Aarde
In de rol van verbindingsofficier bevindt de middle manager zich op het kruispunt van informatiestromen, een brug tussen de strategische wolken van de top en de grond van de operaties. Het is een delicate rol, waarin de manager niet slechts een doorgeefluik is, maar een actieve bewerker van betekenis. Hier ligt de uitdaging om niet alleen informatie te filteren over wat er wel en niet goed loopt als Showrunner, maar deze te vertalen naar een visie die verder gaat dan de eigen verantwoordelijkheid en die zowel top als werkvloer inspireert. De valkuil? Het verliezen van eigen stem, het ontbreken van intelligente assertiviteit in het proces, het riskeren van overbodigheid door slechts de echo van anderen te zijn.
De Ruimtemaker: De Hoeder van Innovatie
De ruimtemaker is de manager die de moed heeft om ruimte te scheppen – ruimte voor vernieuwing, voor experimenten, voor fouten. Het is de rebel, de dissident die status quo niet accepteert en streeft naar verandering. Die eerder vergiffenis zal vragen in plaats van toestemming. Dit betekent dat de middle manager actief moet werken aan het ontwikkelen van een cultuur waar leren en experimenteren wordt aangemoedigd. Ze moeten zorgen voor een veilige omgeving waar fouten worden gezien als kansen om te leren. Deze gedaante van de middle manager lijkt op de tuinier die de aarde omwoelt om nieuw leven te laten ontstaan. Maar zelfs de meest vruchtbare tuin kan onkruid laten woekeren als er geen zorgvuldige balans is. Te veel vrijheid kan leiden tot verwarring en verlies van richting. De ruimtemaker moet de paradox beheersen van vrijheid binnen kaders, van experimenteren binnen structuur.
De Strategie-Uitdager: De Visionair op dansvloer van de macht
Als uitdager stapt de middle manager in het spel van de macht, gewapend met de uitgeteste alternatieve visie van de Ruimtemaker. Maar in dit spel liggen de gevaren van overmoed en isolement op de loer, door verliefd te worden op de planten in de tuin van de Ruimtemaker. De uitdager moet leren dansen met de macht, niet door te vechten, maar vooral door allianties te smeden met de verschillende belangen en de juiste momenten te kiezen om zijn alternatieve beweging te demonstreren. Het is een gevaarlijke dans, die een sterke wil vraagt en waarin het falen van timing fataal kan zijn voor het flora en de danser zelf.
Conclusie
Middle managers zijn de meesters van paradoxen. Ze zijn de stille krachten die organisaties in beweging houden, die de kloof overbruggen tussen strategie en uitvoering, tussen stabiliteit en verandering. Maar deze reis is er een vol valkuilen. Alleen door het omarmen van hun veelzijdigheid en het herkennen van de gevaren die daarbij horen, kunnen middle managers werkelijk floreren in hun rol – en daarmee de organisatie als geheel naar nieuwe hoogten tillen.
Wie meer wil weten over de rol van middle managers kan zich inschrijven in deze workshop: https://www.ginkgoconsulting.be/detail-leading-from-the-middle en zich verdiepen in de evergreen ‘Leading from the Middle’: https://www.managementboek.nl/boek/9789463370806/leading-from-the-middle-koen-marichal
Jesse Segers is bijzonder hoogleraar aan de Universiteit van Exeter (VK) en partner van Ginkgo Consulting (BE). Hij helpt leiders en hun organisaties in hun ontwikkeling.