Leren en ontwikkelen is voor mij opleidingen geven én opleidingen volgen, congressen bijwonen én eerste stappen nemen om congressen te organiseren. Twee weken voor ons eerste Ginkgo-congres waren we met drie Ginkgo-collega’s aanwezig op het jaarlijkse Mediv-congres. Katrien, Greet en ikzelf lieten ons meenemen in het denkkader rond polarisatie, dat filosoof, trainer, consultant en polarisatie-expert Bart Brandsma ontwikkelde.
In zijn boek legt hij zijn kader helder uit en de zachte, unieke stijl waarmee hij je meeneemt in zijn verhaal moet je zelf maar eens gaan ervaren als je de kans krijgt.
Ik wil het hier hebben over een aantal elementen in zijn uiteenzetting die mij geraakt hebben en mij vooral een aantal positieve bouwstenen voor de toekomst hebben aangereikt. Uiteraard luister ik vanuit mijn eigen kader, dus het kan heel goed zijn dat andere aanwezigen, iets anders hebben gehoord.
Ik denk dat er nog maar weinige mensen ontkennen dat polarisatie vandaag een deeltje van onze wereld is geworden. Er loopt momenteel zelfs een televisieprogramma, ‘Helden van het internet’, waarin Eric Goens mensen rechtstreeks confronteert met hun weinig genuanceerde, online uitspraken. Je zou dus gaan denken dat we zo snel mogelijk van die polarisatie af moeten.
Polarisatie hoort erbij
Een eerste ‘takeaway’ was dat een zekere mate van gezonde polarisatie hoort bij onze democratie. Van tijd tot tijd het podium opeisen voor een thema waarvoor je een gepassioneerd ambassadeur wil zijn en waarvoor je de bestaande status quo wil uitdagen, zorgt voor dynamiek en vernieuwing. Het zijn niet de tegenstellingen die hierdoor soms ontstaan die polarisatie haar akelige gezicht geven, maar wel de afwezigheid van het stille midden.
In het stille midden is er ruimte voor respectvolle dialoog. Je kan er kiezen om niet te kiezen. Nuance, neutraliteit en zelfs onverschilligheid mogen er bestaan. Als dat stille midden verdwijnt, verdwijnt het tegengewicht van polarisatie en neemt zwart-witdenken het over. Dit raakte mij omdat er zoveel zaken zijn, waar ik geen of nog geen mening over heb. Ik heb er onvoldoende zicht op. Ik weet er te weinig van. Ik wil er niets van vinden. En plots werd dat helemaal oké en zelfs waardevol. Het is dus oké om soms op de barricades te staan en soms te kiezen voor stilte. Beide hebben hun waarde.
Er leeft veel in het stille midden
Een tweede ‘take away’ gaat over wat er dan allemaal leeft in dat stille midden. In dat stille midden zitten mensen die niet bezig zijn met managen, met analyseren, mensen die niet naarstig op zoek zijn naar oplossingen. Die bevinden zich ergens anders in het ruime veld van polarisatie en hebben van daaruit ook hun belang.
Maar zoals je merkt heeft vooral het, hoopvolle, stille midden mijn aandacht getrokken. In dat stille midden wordt leiderschap getoond. Minder zichtbaar en minder luid, maar het is er wel degelijk. Leiders die verbinden door beeldende taal in te zetten, te spreken in metaforen, en zo de nuances van bindende vraagstukken en dilemma’s onderzoeken. Niet vanop een afstand in alle neutraliteit, maar begaan met het gemeenschappelijke resultaat en daardoor onafhankelijk van de polen in de polarisatie.
Nu moeten we er alleen nog voor zorgen dat dit soort leiderschap ook waardering krijgt in een samenleving waar, naar mijn gevoel, de nuance willen zoeken soms wel eens wordt verward met twijfel en kwetsbaarheid met onzekerheid.
- Maura Melis